Η Ετέλ Αντνάν στον « Ορφέα απέναντι στο κενό » διαβάζει τον αρχαίο μύθο ως « θρίαμβο πάνω στο
φόβο του θανάτου » και στο « Χάινερ Μύλλερ και Τιντορέττο » ασχολείται με το στίχο του Μύλλερ
« το πιθανό τέλος του τρόμου » και κοιτάζει το έργο του Τιντορέττο μέσα από τα μάτια του μεγάλου
θεατρικού συγγραφέα Χ. Μύλλερ. Οι φράσεις αυτές αποτελούν την αφορμή για την έκδοση σε ένα
τομίδιο των δύο κειμένων της.
ΟΙ ΘΕΟΙ ΣΙΓΟΥΡΑ ΓΝΩΡΙΖΑΝ ΟΤΙ Ο ΟΡΦΕΑΣ, στην ανυπομονησία του, δεν θα τους υπάκουε και
ότι η εντολή τους καθιστούσε ακόμη πιο ανυπόφορη την ανυπομονησία του. Παρ’ όλα αυτά δεν ήθελαν να
κοιτάξει ο Ορφέας πίσω, και αργότερα τον τιμώρησαν αδυσώπητα.
Οδηγήθηκα στο συμπέρασμα ότι πράγματι οι θεοί δεν ήθελαν να αντιληφθεί ο Ορφέας πως η Ευρυδίκη
δεν ήταν εκεί. Δεν τον ακολουθούσε με κανέναν τρόπο ούτε και με οποιαδήποτε μορφή. Οι θεοί δεν
ήθελαν να μάθει ο Ορφέας το μυστικό του θανάτου : ότι δηλαδή είναι οριστικός, απόλυτος. Όταν ο
Ορφέας έστρεψε πίσω την κεφαλή του, δεν είδε κανένα φάσμα, καμία εικόνα, κανένα φάντασμα. Δεν
αντίκρισε τίποτε απολύτως. Βρέθηκε μπροστά στο κενό.
H ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ ΤΟΥ ΤΙΝΤΟΡΕΤΤΟ στον Χάινερ Μύλλερ ανταποκρίνεται –και
δικαιολογεί– αυτό που ο τελευταίος, ως νεαρή, τότε, εικοσάχρονη ιδιοφυΐα, είχε διαισθανθεί και
εκφράσει σε ένα ποίημα με τον τίτλο « Εικόνες »: « Γιατί η ομορφιά σημαίνει το πιθανό τέλος του τρόμου
». Επίσης, δύο δεκαετίες αργότερα, με αφορμή το Θαύμα του αγίου Μάρκου του Τιντορέττο, θα πει : «Το
φως είναι ένας κυκλώνας ».
Μπορούμε να εικάσουμε ότι ο Τιντορέττο, όπως ακριβώς έκανε ο Δάντης στην ποίηση, σε όλη τη διάρκεια
του μακρόχρονου βίου του, ζωγράφισε τη δική του Θεία Κωμωδία, αντιλαμβανόμενος πράγματι τον
κόσμο ως ένα θέατρο το οποίο εντάσσεται στο απείρως ευρύτερο θέατρο της Δημιουργίας.